Δευτέρα 29 Δεκεμβρίου 2014

Περιδιαβαίνοντας...

Στα χνάρια του Μανόλη Αξιώτη:  οι μαθητές της Β΄ Τάξης γράφουν για τις δικές τους εντυπώσεις από την πρώτη επίσκεψή τους σε μια πόλη

Δευτέρα 15 Δεκεμβρίου 2014

Τρίτη 9 Δεκεμβρίου 2014

Η συνοχή της περίληψης, δομή και μεταδιατυπώσεις

       Παπαϊωάννου Πηνελόπη–Πατούνα Αναστασία, Η Περίληψη ως κείμενο και αντικείμενο διδασκαλίας, εκδ.Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2003 


Λέξεις-εκφράσεις που εξασφαλίζουν τη συνοχή της περίληψης: 

       Π.Πολίτης, «Η Περίληψη» στον Ηλεκτρονικό Κόμβο του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας

Η αξιολόγηση της περίληψης

Παπαϊωάννου Πηνελόπη–Πατούνα Αναστασία, Η Περίληψη ως κείμενο και αντικείμενο διδασκαλίας, εκδ.Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2003



Περίληψη: διαρθρωτικές λέξεις

Με τις λέξεις /φράσεις αυτές, μαζί με την οργάνωση του κειμένου, αντιλαμβανόμαστε και τη συλλογιστική πορεία του συγγραφέα. Με τις διαρθρωτικές λέξεις συνήθως δηλώνεται:
α) το αίτιο - αποτέλεσμα: επειδή, διότι, έτσι, γι' αυτό το λόγο, κτλ.
β) η αντίθεση - εναντίωση: αλλά, όμως, ωστόσο, από την άλλη πλευρά, όμως κτλ.
γ) η χρονική σχέση: ύστερα, προηγουμένως, εντωμεταξύ κτλ.
δ) ένας όρος,
ε) η επεξήγηση: με άλλα λόγια, δηλαδή, με όσα είπα προηγουμένως εννοούσα, (για να με καταλάβετε) θα σας το παρουσιάσω με άλλο τρόπο, για να γίνω σαφέστερος κτλ.
στ) η έμφαση: είναι αξιοσημείωτο ότι…, θα ήθελα να τονίσω το εξής …/ να επιστήσω την προσοχή σας κτλ.
ζ) ένα παράδειγμα: π.χ. λ.χ., για παράδειγμα κτλ.
η) η απαρίθμηση επιχειρημάτων, η εισαγωγή μιας καινούριας ιδέας: πρώτο… δεύτερο, καταρχήν, τελικά, το επόμενο επιχείρημα/θέμα που θα μας απασχολήσει κτλ.
θ) η διάρθρωση του κειμένου: το άρθρο/η μελέτη/ η εισήγηση/ η ομιλία μου χωρίζεται σε τρία μέρη: στο πρώτο κτλ.
ι) ένα συμπέρασμα, συγκεφαλαίωση: για να συνοψίσουμε, συγκεφαλαιώνοντας/επιλογικά/συμπερασματικά θα λέγαμε ότι… κτλ.


 Επίσης: προσθήκη: επιπλέον, ακόμη, επίσης, παράλληλα, επιπρόσθετα κτλ

Πρακτικός οδηγός για τη σύνταξη περίληψης από τον Κ.Καρεμφύλλη

 
Α. Προετοιμασία

1. Πρώτη ανάγνωση του κειμένου, αργά και προσεκτικά, για να βρεθεί το Θεματικό Κέντρο (Θ.Κ)
2. Δεύτερη ανάγνωση και αντιμετώπιση του κειμένου κατά παράγραφο:
α. διαβάζω
β. υπογραμμίζω
γ. κατανοώ
δ. διατυπώνω το νόημα με απλά λόγια
ε. βγάζω διευρυμένο πλαγιότιτλο – συμπυκνωμένο νόημα της παραγράφου

3. Ο διευρυμένος πλαγιότιτλος αποτελεί φράση – πρόταση με ολοκληρωμένο νόημα, διότι, πρόκειται να αποτελέσει περίοδο λόγου στη μελλοντική μου περίληψη
4. Κάποτε μπορεί να αντιμετωπίσω το κείμενο και κατά ενότητα, ενώνοντας 2-3 παραγράφους που έχουν νοηματική συνάφεια και βγάζοντας ένα ενιαίο νόημα.
5. Εντοπίζω τις διαρθρωτικές λέξεις καθώς και τις φράσεις με τις οποίες επιτυγχάνεται η συνοχή του ευρύτερου κειμένου. Βρίσκω τις νοηματικές σχέσεις που σημαίνουν και τις μεταφέρω στο κείμενο της περίληψης. 


Β. Συγγραφή περίληψης:
§     Στη θεματική περίοδο της περίληψης μας παρουσιάζουμε το θεματικό κέντρο του κειμένου
§    Συνδέουμε τα μικρά συμπυκνωμένα νοήματα που γράψαμε (=διευρυμένοι πλαγιότιτλοι), αξιοποιώντας τις διαρθρωτικές λέξεις – φράσεις που έχουμε υπογραμμίσει, για να αποδώσουμε τη δομή της σκέψης και την οργάνωση του λόγου του συγγραφέα. 
§     Χρησιμοποιούμε κάποτε (π.χ στην αρχή, τη μέση και το τέλος, χωρίς να κάνουμε κατάχρηση) εκφράσεις του πλαγίου λόγου (π.χ. ο συγγραφέας υποστηρίζει, τονίζει, επισημαίνει, αντιπαραθέτει, παρουσιάζει, συμπεραίνει, προσδιορίζει…)
§     Χρησιμοποιούμε όρους του κειμένου. Δεν αντιγράφουμε ποτέ αυτούσιες εκφράσεις ή προτάσεις
§     Δεν κρίνουμε τις απόψεις του συγγραφέα
§     Δε μιμούμαστε το ύφος του συγγραφέα
§     Δεν προσθέτουμε δικά μας σχόλια στην περίληψη
§     Δεν διατυπώνουμε δικά μας συμπεράσματα
§     Δε γράφουμε παραδείγματα.

§     Πιθανή αρχή της περίληψης: «Στο κείμενο αυτό ο Χ / ο συγγραφέας /δοκιμιογράφος / αρθρογράφος πραγματεύεται / διερευνά…+ (Θ.Κ)»
§     Πιθανό τέλος της περίληψης: «Τέλος / συνοψίζοντας / τελειώνοντας ο συγγραφέας προτείνει / συμπεραίνει / διαπιστώνει…»



Γ. ΑΡΕΤΕΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ:

1. Περιεχόμενο: μεταφορά των βασικών ιδεών του κειμένου (= θεματικές περίοδοι και κάποιες σημαντικές λεπτομέρειες της κάθε παραγράφου)
2. Δομή: οι περίοδοι λόγου (τα βασικά νοήματα της περίληψης) πρέπει να χαρακτηρίζονται από συνοχή νοηματική και εκφραστική, δηλαδή να συνδέονται μεταξύ τους και να υπάρχουν αντίστοιχες διαρθρωτικές λέξεις, αντωνυμίες, λέξεις – κλειδιά.
3. Έκφραση: Να υπάρχει εκφραστική αυτονομία και να μη χρησιμοποιούνται αυτούσιες φράσεις του αρχικού κειμένου (εξαιρούνται οι λέξεις – κλειδιά που είναι απαραίτητες για την κατανόηση του κειμένου).
Να μη γίνεται κατάχρηση του πλάγιου λόγου («ο συγγραφέας πιστεύει, νομίζει, ισχυρίζεται…» κ.λπ)
4. Έκταση: Να μην ξεπερνά κατά πολύ το όριο των επιτρεπόμενων λέξεων (ανοχή + 10%)


© Κ. Καρεμφύλλης, Έκφραση – Έκθεση Γ’ Λυκείου, Εκδόσεις Καλαμαρί, Θεσσαλονίκη 2000

12 Παρατηρήσεις για την Περίληψη από τον Άρη Γιαβρή




1. ΔΙΑΤΥΠΩΝΟΥΜΕ ΤΟ ΘΕΜΑ του κειμένου σε μία (1) περίοδο σύντομη και περιεκτική.

 

Όσο περισσότερες λέξεις χρησιμοποιούμε για να διατυπώσουμε το θέμα του κειμένου, τόσο πολλαπλασιάζονται οι ενδείξεις ότι το... αναζητούμε ή ότι δεν το έχουμε κατανοήσει.

2. ΣΤΗ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ΑΠΟΦΕΥΓΟΥΜΕ (στο μέτρο του δυνατού) αναφορικές προτάσεις και ρήματα.

3. ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ τη νοηματική σχέση που συνδέει τις παραγράφους, εστιάζοντας στις διαρθρωτικές λέξεις και φράσεις του κειμένου. Μ’ αυτό τον τρόπο, μπορούμε να συνδέσουμε νοηματικά τις αντίστοιχες περιόδους της περίληψής μας και να εξασφαλίσουμε τη συνοχή του κειμένου μας.

4. ΑΠΟΦΕΥΓΟΥΜΕ την κατάχρηση διαρθρωτικών ρημάτων (τονίζει, υπογραμμίζει, προσθέτει, συμπληρώνει κτλ), καθώς και λέξεων που δηλώνουν χρονική συνέχεια (έπειτα, στη συνέχεια, ταυτόχρονα κτλ).

5. ΑΠΟΦΕΥΓΟΥΜΕ τη χρήση αυτούσιων λέξεων ή φράσεων του κειμένου.

6. ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟ των Ιδεών σε κάθε παράγραφο, προσέχουμε  χαρακτηριστικές λέξεις ή φράσεις που πιθανόν χρησιμοποιεί ο συγγραφέας για να εστιάσει την προσοχή μας και να αναδείξει τις ιδέες:

  • προ πάντων
  • κυρίως
  • το πιο σημαντικό όμως
  • το σπουδαιότερο …

7. ΜΕ ΤΗΝ ΠΕΡΙΛΗΨΗ, στόχος μας είναι να αποδώσουμε τις σημαντικές ιδέες του κειμένου και τον τρόπο (τη μέθοδο) με τον οποίο τις συνδέει ο συγγραφέας.

8. ΑΠΟΦΕΥΓΟΥΜΕ τη χρήση καθημερινού ή προφορικού λεξιλογίου.

9. ΜΕ ΤΟ ΑΣΥΝΔΕΤΟ ΣΧΗΜΑ σε μια παράγραφο, ο συγγραφέας παρουσιάζει συνήθως μια σημαντική ιδέα.

10. Η ΣΥΝΕΧΗΣ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ μιας λέξης (εκτός της Κεντρικής Ιδέας των παραγράφων) αποτελεί ισχυρή ένδειξη ότι περιλαμβάνεται στις μια από τις ιδέες της παραγράφου.

11. ΔΙΑΒΑΖΟΥΜΕ ολόκληρο το κείμενο πριν αρχίσουμε τη διαδικασία της περίληψης.

 

Αυτή η παρατήρηση μπορεί να φαίνεται τετριμμένη.

 

Μην εκπλαγείτε όμως αν ανακαλύψετε ότι πολλοί μαθητές ―υπό την καθημερινή πίεση των σχολικών  υποχρεώσεών τους― επιλέγουν την ευκολότερη δυνατή λύση: Γράφουν το θέμα του κειμένου διαβάζοντας μόνο τον πρόλογό του!

12. ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ: Μια περίληψη που υπερβαίνει κατά πολύ το όριο των λέξεων είναι μια περίληψη στην οποία:

Δευτέρα 8 Δεκεμβρίου 2014

Το α΄ συνθετικό - άσκηση κατηγοριοποίησης (Ν.Γλώσσα, 3η ενότητα)

Ώρα για εξάσκηση... 
(πατήστε το σύμβολο πάνω δεξιά, για να κάνετε την άσκηση σε πλήρη οθόνη-full screen)



Άσκηση (επιλογή της σωστής απάντησης) στις φωνές-συζυγίες

Πόσο γρήγορα μπορείτε να απαντήσετε σωστά στις ερωτήσεις που ακολουθούν;  Για να δούμε το σκορ σας...


Φωνές, συζυγίες, τάξεις β συζυγίας (Ν.Γλώσσα, 3η ενότητα)

 Οι πίνακες που ακολουθούν παρουσιάζουν τα βασικά θεωρητικά στοιχεία για τις φωνές και τις συζυγίες 
της νεοελληνικής γλώσσας.

Φωνές 


Συζυγίες




Γρηγόριος Ξενόπουλος, Κάποια Χριστούγεννα

Ας παίξουμε με τον Ξενόπουλο!

Flash Card Deck created by matoula1974 with ExamTime

Κυριακή 7 Δεκεμβρίου 2014

Γρηγόριος Ξενόπουλος (βιογραφικά-εργογραφικά στοιχεία)

ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΞΕΝΟΠΟΥΛΟΣ (1867-1951)
Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος γεννήθηκε το 1867 στο Φανάρι, πρωτότοκος γιος του ζακύνθιου πρώην στρατιωτικού και εμπόρου Διονυσίου Ξενόπουλου με καταγωγή από την Πελοπόννησο και της πολίτισσας Ευθαλίας Θωμά. Σε βρεφική ηλικία εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στη Ζάκυνθο. Εκεί η οικογένειά του απέκτησε πέντε ακόμη παιδιά, τέσσερα κορίτσια και ένα αγόρι. 

Ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στη Ζάκυνθο  και στη συνέχεια έφυγε για σπουδές στην Αθήνα, όπου και παρέμεινε ως το τέλος της ζωής του. Στην Αθήνα παρακολούθησε πανεπιστημιακά μαθήματα Φυσικομαθηματικών Επιστημών, Βιολογίας, Φιλοσοφίας και Φιλολογίας, ενώ επιδόθηκε επίσης στην εκμάθηση ξένων γλωσσών. 
Η πρώτη του παρουσία στα γράμματα πραγματοποιήθηκε το 1879 από τις στήλες του περιοδικού Η Διάπλασις των παίδων. 
 
 
Το 1893 έγινε γνωστός στους λογοτεχνικούς κύκλους με τη νουβέλα Μαργαρίτα Στέφα, γραμμένη στην καθαρεύουσα (το τελευταίο έργο του πριν τη χρησιμοποίηση της δημοτικής στα κείμενά του).