Τονισμός στην αρχαία ελληνική, παραδείγματα

• πρέπει οπωσδήποτε να ξέρω ποια είναι τα μακρά και ποια είναι τα βραχέα, αλλιώς δεν μπορώ να τονίσω σωστά! (φωνήεντα και διφθόγγους / κανόνας για το -α στην κατάληξη του πληθυντικού ουδετέρου)

• θυμάμαι:

- η προπαραλήγουσα παίρνει πάντα οξεία (δε με ενδιαφέρει αν είναι μακρόχρονη ή βραχύχρονη): π.χ. τό στάδιον, ὁ ἄνθρωπος, ἡ περίβολος, ἡ εἴσοδος, τό γήπεδον, τό ἄδυτον

-αν πρέπει να τονίσω μια συλλαβή βραχύχρονη (Β), θα βάλω οξεία (ποτέ μα ποτέ περισπωμένη σε βραχύ). Δε με ενδιαφέρει αν η συλλαβή αυτή είναι λήγουσα ή παραλήγουσα, δεν το ελέγχω αυτό!

π.χ. τό βέλος, τά βέλη, ὁ λόγος, τῶν λόγων, ὁ νομός, ὁ νόμος, οἱ νομοί (το -οι στο τέλος είναι βραχύ), τό ὅπλον, σχεδόν, τό μέσον, ὁ τρόπος, ἡ λεωφόρος, φέρω, ὁ ποταμός         

 

  

-αν πρέπει να τονίσω μακρόχρονη παραλήγουσα, πρέπει να ελέγξω και τη λήγουσα.        

 α) αν είναι και οι δύο μακρόχρονες, δηλαδή και η παραλήγουσα μακρόχρονη και η λήγουσα             μακρόχρονη, τότε βάζω στην παραλήγουσα οξεία (ΜΜ)

π.χ. τοῦ κήπου, τῶν κήπων, τοῖς κήποις, τούς κήπους, ἡ θήκη, τοῦ χώρου, τῶν χώρων, τούς        χώρους, τῷ χώρῳ, τῶν γενναίων, τοῖς γενναίοις, τοῦ δούλου, τούς δούλους, τοῦ οἴκου, τῶν οἴκων, τούς οἴκους, τοῦ δώρου, τῷ δώρῳ, τῶν δώρων

β) αν είναι η παραλήγουσα μακρόχρονη αλλά η λήγουσα βραχύχρονη, τότε βάζω περισπωμένη στην μακρόχρονη παραλήγουσα (ΜΒ)

π.χ. ὁ κῆπος, τόν κῆπον, οἱ κῆποι, (ὦ) κῆπε, αἱ θῆκαι, ὁ χῶρος, τόν χῶρον, οἱ χῶροι, ὁ γενναῖος, τόν γενναῖον, οἱ γενναῖοι, ὁ δοῦλος, οἱ δοῦλοι, τόν δοῦλον, ὁ οἶκος, τόν οἶκον, οἱ οἶκοι, τό δῶρον, τά δῶρα (βραχύ το -α στην κατάληξη του ουδετέρου στον πληθυντικό)

 

-αν πρέπει να τονίσω λήγουσα¹ μακρόχρονη, ελέγχω την πτώση του τύπου:

α) αν έχω πτώση ονομαστική ή αιτιατική ή κλητική (ενικού ή πληθυντικού), βάζω οξεία στη μακρόχρονη λήγουσα

π.χ. ἡ τιμή, ἡ ψυχή, ὁ ποιητής (ονομαστική)

τήν τιμήν, τήν ψυχήν, τόν ποιητήν, τούς ποταμούς, τούς νομούς (αιτιατική)

(ὦ) τιμἠ, (ὦ) ψυχή (κλητική)

β) αν έχω πτώση γενική ή δοτική (ενικού ή πληθυντικού), βάζω περισπωμένη στη μακρόχρονη λήγουσα

π.χ. τῆς τιμῆς, τῆς ψυχῆς, τοῦ ποιητοῦ, τοῦ ποταμοῦ, τοῦ ἱεροῦ, τῶν ἱερῶν, τῶν ποταμῶν. τῶν τιμῶν, τῶν ψυχῶν, τῶν ποιητῶν, τῶν ἀνδρῶν (γενική)

τῇ τιμῇ, τῇ ψυχῇ, τῷ ποταμῷ, τῷ ἱερῷ, τῷ ποιητῇ, τῷ μαθητῇ (δοτική ενικού)

ταῖς τιμαῖς, ταῖς ψυχαῖς, τοῖς ποταμοῖς, τοῖς ἱεροῖς, τοῖς μαθηταῖς (δοτική πληθυντικού)

1 Αν η λήγουσα είναι βραχύχρονη, δεν κοιτάω την πτώση! Βάζω κατευθείαν οξεία (τα βραχέα πάντα οξεία), π.χ. οἱ νομοί, ὁ νομός, τοῦ πατρός, τῆς γυναικός