Υποκείμενο, αντικείμενο, κατηγορούμενο

 

ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ	ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑ
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ	ΡΗΜΑ	Ὁ παῖς ὑπνώττει
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ	ΡΗΜΑ + ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ	Ὁ χρησμὸς σαφής ἐστι
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ	ΡΗΜΑ ΜΟΝΟΠΤΩΤΟ + ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ	Σὺ μὴ ἐλπίσῃς ταῦτα
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ	ΡΗΜΑ ΔΙΠΤΩΤΟ +2 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ (ΑΜΕΣΟ ΚΑΙ ΕΜΜΕΣΟ)	Διηγήσομαι ὑμῖν μῦθον
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ	ΡΗΜΑ +ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ ΣΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ	Οἱ Ἀθηναῖοι εἵλοντο Περικλέα στρατηγόν

 

 

 

 

 

 

 

Κατηγορούμενο και  συνδετικά ρήματα

Συνδετικά ονομάζονται τα ρήματα που συνδέουν το υποκείμενο ή το αντικείμενό τους με το κατηγορούμενο. Συνδετικά ρήματα είναι:

α) Tο ρήμα εἰμὶ και τα συνώνυμά του, όπως γίγνομαι, καθίσταμαι (γίνομαι), ὑπάρχω, τυγχάνω (τυχαίνει να είμαι), διατελῶ (είμαι συνεχώς), ἔφυν (γεννήθηκα), πέφυκα (είμαι από τη φύση μου), ἀποβαίνω:

β) Tα προχειριστικά (εκλογής σημαντικά) ρήματα, όπως αἱροῦμαι (εκλέγω, εκλέγομαι, βλ. § 82), ἀποδείκνυμι (καθιστώ, διορίζω), λαγχάνω (εκλέγομαι με κλήρο), χειροτονῶ (εκλέγω με ανάταση του χεριού) κ.τ.ό., τα δοξαστικά ρήματα, όπως νομίζω, ἡγοῦμαι, κρίνω, ὑπολαμβάνω, φαίνομαι κ.τ.ό., και τα κλητικά, όπως καλῶ, λέγω, ὀνομάζω, προσαγορεύω κ.τ.ό.:

[πηγή: Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας, Α΄, Β΄, Γ΄ Γυμνασίου] 

 

Άσκηση:

Ερώτηση 1 Εἶτα δέ, ἐπειδὰν οἱ παῖδες εἰς ἡλικίαν ἔλθωσιν, οἱ γονεῖς εἰς διδασκάλων πέμπουσιν: να επιλέξετε το υποκείμενο του ρήματος ἔλθωσιν

Θυμόμαστε:για να βρούμε το υποκείμενο του ρήματος ρωτάμε «ποιος;»

Το υποκείμενο του ρήματος είναι πάντα σε ονομαστική πτώση.

οἱ παῖδες

ἡλικίαν

οἱ γονεῖς

διδασκάλων

Ερώτηση 2 Ἔτι οἱ παῖδες ἐν γυμνασίοις καὶ παλαίστραις φοιτῶσιν:να επιλέξετε το υποκείμενο του ρήματος φοιτῶσιν

οἱ παῖδες

γυμνασίοις

παλαίστραις

Ερώτηση 3 Πολύζηλος ἀπὸ ἀλφιτοποιίας ἑαυτὸν καὶ οἰκέτας ἔτρεφε:να βρείτε τα αντικείμενα του ρήματος ἔτρεφε

Θυμόμαστε:για να βρούμε το αντικείμενο ρωτάμε «ποιον;», «τι;»

Στην αρχαία ελληνική το αντικείμενο μπορεί να είναι ή σε γενική ή σε δοτική ή σε αιτιατική πτώση (δηλαδή σε μία από τις πλάγιες πτώσεις)

Πολύζηλος

ἀλφιτοποιίας

ἑαυτόν

οἰκέτας

Ερώτηση 4 Οἱ στρατηγοὶ ἐδίδοσαν τοῖς στρατιώταις καὶ τοῖς δούλοις μισθὸν καὶ σῖτον:να επιλέξετε τα αντικείμενα του ρήματος ἐδίδοσαν

Προσέξτε:το ρήμα επιδέχεται δύο ερωτήσεις:«τί;» και «σε ποιον;»

Άρα θα βρείτε τουλάχισουν μια απάντηση σε κάθε ερώτηση.

Τα ρήματα αυτά λέγονται δίπτωτα. 

οἱ στρατηγοί

τοῖς στρατιώταις

τοῖς δούλοις

μισθόν

σῖτον

Ερώτηση 5 ἄδικος ἦν ἔλαφος τῶν ἰδίων κριτὴς: Το ρήμα ἦν είναι συνδετικό (=ήταν, παρατατικός του εἰμί), άρα συνδέει το υποκείμενο με ένα κατηγορούμενο. Επιλέξτε το κατηγορούμενο στο υποκείμενο.

Βρείτε πρώτα το υποκείμενο ρωτώντας «ποιος ήταν;»

Στη συνέχεια θα αναζητήσετε το κατηγορούμενο στο υποκείμενο που βρήκατε. 

ἄδικος:κατηγορούμενο στο υποκείμενο κριτής

ἄδικος:κατηγορούμενο στο υποκείμενο ἔλαφος

ἔλαφος:κατηγορούμενο στο υποκείμενο ἄδικος

ἔλαφος: κατηγορούμενο στο υποκείμενο κριτής

κριτής:κατηγορούμενο στο υποκείμενο ἔλαφος

κριτής:κατηγορούμενο στο υποκείμενο ἄδικος

Ερώτηση 6  Πεισίστρατος κατέστη τύραννος: το ρήμα κατέστη (=έγινε) είναι συνδετικό, άρα συνδέει το υποκείμενο με ένα κατηγορούμενο. Επιλέξτε τη σωστή απάντηση:

Πεισίστρατος: κατηγορούμενο στο υποκείμενο τύραννος

τύραννος:κατηγορούμενο στο υποκείμενο Πεισίστρατος

Ερώτηση 7 Οἱ παιδοτρίβαι βελτίω τὰ σώματα αὐτῶν ποιοῦσι: Να επιλέξετε το υποκείμενο του ρήματος ποιοῦσι

οἱ παιδοτρίβαι

βελτίω

τά σώματα

Ερώτηση 8 Οἱ παιδοτρίβαι βελτίω τὰ σώματα αὐτῶν ποιοῦσι:να επιλέξετε το αντικείμενο του ρήματος ποιοῦσι

οἱ παιδοτρίβαι

βελτίω

τά σώματα

Ερώτηση 9 Οἱ παιδοτρίβαι βελτίω τὰ σώματα αὐτῶν ποιοῦσι:να αναγνωρίσετε συντακτικά τη λέξη βελτίω (=καλύτερα)

κατηγορούμενο στο σώματα

αντικείμενο στο ποιοῦσι

Τέλος φόρμας